اول از همه باید به این نکته اشاره کنیم که آینده اصولاً غیرقابل پیشبینی است، مخصوصاً در مواردی که به پول مربوط میشود؛ چون به عوامل بسیار زیادی بستگی دارد که همگی قابل تجزیه و تحلیل نیستند و بسیاری از آنها به ذهن کسی خطور نمیکند. مثلاً هیچکس نمیتوانست پیشبینی کند که در پنجم اسفند ۱۴۰۰ کشور روسیه حملهای همه جانبه را به کشور اوکراین شروع کند و با این کارش، تمام جنبههای اقتصادی جهان را تحت تأثیر قرار دهد. حالا از قیمت نفت بگیر تا قیمت غلات و نان. از این جهت است که میگوییم پیشبینی اصولاً ۱۰۰٪ نیست.
اما انسانها برای برنامهریزی نیاز به پیشبینی دارند. جالب است بدانید انیشتین در نظریههایش نشان داد هر چیزی را میتوانید به عنوان مرکز قرار داده و مابقی چیزها را بر این اساس بسنجید. یعنی اصولاً کسی نمیداند که قطعاً زمین به دور خورشید میگردد یا خورشید به دور زمین! اما چون با مرکز قرار دادن خورشید، پیشبینی بسیاری از چیزها سادهتر و سریعتر اتفاق میفتد، همه خورشید را به عنوان مرکز و اصل پیشبینیهای خود قرار دادهاند و برای انجام محاسبات گوناگون، از مدل خورشید محور استفاده میکنند.
حالا در مورد ضایعات هم قضیه به همین شکل است. عوامل متعددی هستند که ما نمیتوانیم آنها را بررسی کنیم که میتوانند تأثیرات بسیار عجیبی روی روند بالا یا پایین رفتن قیمت بگذارند. با این حال چون قابل بررسی نیستند، عاقلانه این است که روی آنها حسابی باز نکنیم و عواملی را محور پیشبینی خود قرار دهیم که پیشبینی قیمت ضایعات را سادهتر و سریعتر میکنند.
عوامل متعدد و قابل بررسی زیادی روی قیمت ضایعات تأثیر میگذارند و در ادامه به هر کدام از آنها خواهیم پرداخت تا دید روشنتری نسبت به قیمت ضایعات در سال ۱۴۰۱ داشته باشیم.
عوامل اصلی تأثیر گذار بر قیمت ضایعات در سال ۱۴۰۱
این عوامل تأثیر گذار، هر کدام میتوانند روی تغییر سایر عوامل هم تأثیر گذار باشند و هیچکدام مستقل از سایر عوامل نیستند. به همین دلیل با شناخت دقیق و روشن حتی یک مورد از این عوامل تأثیر گذار بر قیمت ضایعات، میتوانید دید بهتری نسبت به آیندهی قیمت ضایعات در سال جاری داشته باشید.
قیمت جهانی مواد اولیه
ضایعات محصولاتی هستند که دیگر قابل استفاده نیستند یا صاحب آنها تمایلی به استفاده از آنها ندارد. با این حساب، تغییر قیمت مواد اولیه محصولات مختلف، قیمت ضایعات مربوط به آن مادهی اولیه را بالا یا پایین میبرد. برای مثال بالا رفتن قیمت سنگ آهن در بازار جهانی، ناگزیر قیمت ضایعات آهن را بالا میبرد.
علاوه بر قیمت خود مادهی اولیه، قیمت مواد اولیهی مرتبط با آن محصول نیز در نوسان قیمت ضایعات مؤثر است. یعنی وقتی ما برای تبدیل سنگ آهن به آهن و تولید انواع محصولات فلزی نیاز به کک، نیکل و کروم داریم، نوسان قیمت این عناصر نیز بر قیمت آهن تأثیر گذاشته و به تبع آن، قیمت ضایعات آهن و ضایعات فلزی افزایش یا کاهش میابد. اینجاست که شما اگر اطلاعات به روزی از قیمت این عناصر داشته باشید، حتی میتوانید قیمت ابزار آلات فلزی را نیز پیشبینی کنید.
عرضه و تقاضا و قیمت ضایعات
عرضه و تقاضا تعیین کنندهی اصلی قیمت در هر بازاری است. برای مثال قیمت آلومینیوم در اوایل استفادهاش در صنایع، از قیمت طلا هم بیشتر بود؛ چون فرآیند تولید آلومینیوم به قدری سخت بود که میزان عرضهی آن را بسیار کمتر از میزان تقاضای آن میکرد و به همین دلیل، قیمتش از طلا هم بیشتر بود.
حالا در مورد انواع ضایعات هم این عامل تأثیر گذار است. مثلاً فرض کنید بخواهند سطح وسیعی از کشور را برقرسانی کنند. انجام چنین پروژهای نیاز به سیم و کابلهای مسی فراوانی دارد که فرآیند برقرسانی با آنها انجام میشود. از این رو کارخانههای ذوب مس به مس بیشتری نیاز دارند تا بتوانند تقاضای بازار ایجاد شده را تأمین کنند. این کارخانهها برای تأمین مس مورد نیاز خود، علاوه بر سنگ مس نیاز به بازیافت ضایعات مس دارند و به همین منظور، قیمت ضایعات مس بالا میرود.
نرخ ارز
نرخ ارز تأثیر مستقیم و غیر مستقیم بر قیمت ضایعات دارد. وقتی قیمت دلار افزایش پیدا میکند، قیمت تمام مواد اولیه و تمام محصولات بالا میرود. از تیر آهن و میلگرد بگیر تا ماشین لباسشویی و یخچال فریزر. از این رو قیمت انواع ضایعات از جمله همین ضایعات تیر آهن یا ضایعات لوازم خانگی نیز افزایش میابد. چون قیمت خرید این محصولات بالاتر است و به تبع آن، قیمت ضایعات آن نیز افزایش میابد.
از طرف دیگر افزایش نرخ ارز اثرات روحی روانی هم بر بازار دارد و باعث میشود قیمتها صرفاً به خاطر التهاب بازار و هیجانی شدن رفتارهای مردم، بالا یا پایین برود و به همین دلیل، قیمت ضایعات نوسانات بیشتر از حد طبیعی خود را تجربه کند.
هزینهی باربری و حمل و نقل
همهی ضایعات از هنگام جمعآوری در سطح شهر یا شهرکهای صنعتی، تا انتقال به گاراژهای ضایعاتی و همچنین انتقال به کارخانههای بازیافت پس از عبور از مرحلهی تفکیک و پردازش، نیاز به حمل و نقل دارند. حمل و نقل با ماشینها مختلف از جمله وانت، خاور یا کامیونهای کمپرسور دار صورت میگیرد و اگر به هر دلیلی قیمت حمل و نقل بالا یا پایین برود، قیمت ضایعات تغییر میکند. حالا این افزایش قیمت میتواند به خاطر تورم یا افزایش قیمت سوخت در کشور باشد.
اوضاع سیاسی و اقتصادی داخل و خارج
قیمت بسیاری از مواد اولیه به دلیل تغییر در اوضاع سیاسی کشورهایی که بخش عمدهی تولید آن مادهی اولیه را به عهده دارند، تغییر میکند. مثال واضحش همین جنگ روسیه و اوکراین است که باعث ایجاد نوسانات قیمت نفت و غلات در جهان شد. از طرف دیگر برخی کشورها به خاطر تغییر سیاستهای اقتصادیشان، باعث افزایش یا کاهش قیمت در بازار جهانی میشوند. مثلاً اگر کشور ایران که بخش عمدهای از گاز جهان را در خود دارد، تصمیم بگیرد دیگر گاز صادر نکند، میزان عرضهی جهان گاز کاهش یافته و به همین دلیل، قیمت گاز و همهی محصولات وابسته به گاز افزایش میابد.
در مورد کشور ما ایران، یکی از اصلیترین عوامل سیاسی تأثیر گذار بر قیمت ضایعات در سال ۱۴۰۱، مسائل پیرامون توافقنامهی برجام است. این توافق نامه اگر به نتیجه برسد، میتواند قیمت دلار و بسیاری از محصولات را بسیار پایین آورده و باعث شود قیمت ضایعات هم به تبع آن، بسیار پایین بیاید.
اما اگر ایران و کشورهای ۵+۱ در برجام به توافق نرسند، بازار دچار التهاب و نوسانات زیادی میشود و به همین دلیل، قیمت ضایعات هم بالا میرود.
پیشبینی قیمت ضایعات در سال ۱۴۰۱
با بررسی عوامل بالا میتوانیم درک دقیقتری از قیمت انواع ضایعات در سال پیش رو داشته باشیم و بر اساس آن، برای کسب و کارهای خود که به قیمت ضایعات وابسته است برنامه ریزی کنیم.
قیمت ضایعات فلزی در کشور، رابطهی بسیار نزدیکی با قیمت جهانی فلزات، قیمت نفت، قیمت دلار و روند پروژههای عمرانی در کشور دارد. از این رو با بررسی اوضاع حال حاضر جهانی که بیشتر تحت تأثیر جنگ روسیه و اوکراین است، بسیاری از عوامل بالا رو به افزایش است. از طرف دیگر قیمت ضایعات فلزی وابسته به افزایش یا کاهش پروژههای عمرانی در کشور است که به نیاز بیشتر صنایع فولادی به مواد اولیه مربوط میشود.
در مورد قیمت ضایعات پلاستیکی هم عامل اصلی قیمت نفت است. پلاستیک مادهای پلیمری و از مشتقات نفت است که افزایش قیمت نفت، مستقیماً قیمت آن را افزایش میدهد. ضایعات پلاستیکی انواع مختلفی دارند و شامل ضایعات PET مثل بطریهای پلاستیکی، ضایعات پلی کربنات مثل ضایعات قاب چراغ ماشین و ضایعات پلی اتیلن مثل انواع پلاستیکهای تزریقی است و همگی با افزایش یا کاهش قیمت نفت، شاهد افزایش یا کاهش قیمت هستند.
نتیجهگیری در خصوص قیمت ضایعات در سال ۱۴۰۱
در کنار عوامل قیمت جهانی مواد اولیه، عرضه و تقاضا، نرخ ارز، هزینهی حمل و نقل ضایعات و سیاستهای جهانی و داخلی، عامل تورم نیز تأثیر زیادی بر افزایش قیمت ضایعات در سال ۱۴۰۱ خواهد داشت، چون با افزایش تورم، هزینهی نیروی انسانی، قیمت آب، برق، گاز و هزینهی اجاره بهاء افزایش میابد و باعث میشود قیمت مواد اولیهی محصولات مختلف و ضایعات به دست آمده از آن محصولات افزایش یابد.
با توجه به همهی این موارد، پیشبینی سایت تفکیکان این است که قیمت ضایعات در سال ۱۴۰۱ چیزی حدود ۲۰ تا ۳۰٪ افزایش پیدا کند.